vita moderna

kisses, tears & psychodramas

13.9.06

Φθινόπωρο στα φύλλα

Καμιά φορά τα βράδυα, επιστρέφοντας από τις νυχτερινές εξόδους της αφασίας (ανεξέλεγκτο αλκοόλ, αποσπασματικές εντυπώσεις, εκνευρισμοί και σπασίματα) ψάχνω καταφύγιο στην ανάγνωση. Είναι φυσικό τις μικρές ώρες να ζητάς από το βιβλίο να λειτουργήσει περισσότερο σαν χάδι στις ταλαιπωρημένες σου αισθήσεις, ένα ανάγνωσμα κάπως ποιητικό και παρηγορητικό, με όσο γίνεται λιγότερη σκηνοθεσία και χαλαρότερη ύφανση. Τι είναι η χαλαρή ύφανση; Ας πούμε κάτι που σου επιτρέπει να σκέφτεσαι ανάμεσα στις γραμμές, να εγκαταλείπεις και να ξαναπιάνεις την ιστορία χωρίς απώλειες• έχω στο μυαλό μου τώρα άλλες τέχνες και αναρωτιέμαι για το λογοτεχνικό ανάλογο της ταινίας «χαμένοι στη μετάφραση» (όχι το σενάριο αλλά το feeling της) ή του ψαλτικού μουρμουρητού του Δ. Φιρφιρή. Ο Φιρφιρής, μοναχός μεγαλωμένος στο Όρος από μικρό παιδί, κατέκτησε με τα χρόνια μια προσωπική τέχνη σπουδαία, μια αργόσυρτη μελισματική ψαλμωδία στην οποία δύσκολα ξεχωρίζουν οι λέξεις. Η ερμηνεία του θυμίζει την κίνηση δοξαριού πάνω σε χορδή (ένα μπάσο γιαλί ταμπούρ) και πότε πότε στις παύσεις ακούς την ανάσα του ( πώς γίνεται να καταλαβαίνεις έναν άνθρωπο από την αναπνοή του; Έλα που γίνεται!). (Μικρό δείγμα εδώ.) Για χρόνια μ’ άρεσε να τον ακούω από το ηχειάκι ενός ελάχιστου δημοσιογραφικού aiwa που είχα στο μαξιλάρι δίπλα στο αυτί μου τις νύχτες. Αυτή η κουρασμένη φωνή που διαλύει τρυφερά το σκοτάδι, μαζί με το φύσημα της κασέτας και τη χαμηλή ποιότητα του ήχου (σαν το τρανζιστοράκι στη σκοπιά), υπογραμμίζει αλλιώς τα αισθήματα. Στο στερεοφωνικό η αίσθηση χάνεται.

*



Κάπως έτσι (σαν υπνωτική παρηγοριά) χρησιμοποίησα το βιβλιαράκι της νεαρής Γιούντιθ Χέρμαν Φαντάσματα μόνο, με μεγάλη επιτυχία. Πρόκειται για επτά μελαγχολικά αλλά καθόλου σκοτεινά διηγήματα των σαράντα-πενήντα σελίδων έκαστο, που πλέκονται γύρω από το ταξίδι, την περιπλάνηση, τους αιφνίδιους άτυχους έρωτες. Βασικός πρωταγωνιστής είναι μάλλον η φωνή της αφηγήτριας, ένας λόγος ήσυχος, συνειρμικός, με πολλά κόμματα- η λεγόμενη κατά παράταξη σύνταξη- που παράγει έναν εθιστικό μονότονο ήχο. Αυτή η ίδια φωνή ταξιδεύει υπό το πρόσχημα διαφορετικών ηρωίδων σε πόλεις του κόσμου, στο Βερολίνο, τη Βενετία, το Κάρλοβι Βάρι, την Πράγα, το Τρόμσε. Άδεια ξενοδοχεία, ελάχιστη δράση, ασήμαντα περιστατικά της ζωής που καταλαμβάνουν δυσανάλογα πολύ χώρο εντός, επηρεάζοντας διαρκώς το βλέμμα.

[«Τι θα κάνεις όταν θα γυρίσεις στο Βερολίνο»; με ρώτησε κάποια στιγμή η Ρουθ, κι εγώ απάντησα «δεν ξέρω», δεν είχα τρόπο να της εξηγήσω ότι ξαφνικά η ζωή μου ολόκληρη είχε ανοίξει ξανά, είχε αδειάσει, είχε γίνει ένας χώρος απέραντος και άγνωστος. Στεκόμουν στο παράθυρο του σπιτιού της και κοίταζα την μπλε φωτεινή ταμπέλα του πάρκινγκ, τους γυάλινους τοίχους της ψηλής πολυκατοικίας πίσω του, το φεγγάρι ήταν κιόλας στον ουρανό, η Ρουθ με φώναζε και τότε γύριζα. Αγοράσαμε ρούχα, παπούτσια, παλτά.]

*



Έλεγα σε προηγούμενο σχόλιο ότι η γλώσσα της μετάφρασης είναι μια γλώσσα χωρίς πατρίδα, χωρίς θερμοκρασία- μόνο που πότε πότε αυτό είναι για καλό. Όπως τώρα, που η διαπραγμάτευση ζητάει, σχεδόν απαιτεί την απομάκρυνση στοιχείων της εντοπιότητας ώστε να μείνει γυμνή από φορτία η γλώσσα και κατ’ επέκταση η περιπλανώμενη ψυχή. Εδώ τα συναισθήματα υποβάλλει ο έρωτας για λάθος πρόσωπα, η αστάθεια της ζωής, οι αλλαγές του καιρού. Το τοπίο δεν είναι ακριβώς ένα φόντο για την ανθρώπινη δράση όσο μια ισότιμη παρουσία που τροφοδοτεί το στοχασμό ή αντανακλά- κατά περίπτωση- το μέσα τοπίο. Διασταυρώσεις των ανθρώπων, εκκρεμότητα, αναχωρητισμός. Η ζωή ανάμεσα (λίγο πριν το τηλεφώνημα, περιμένοντας το γίνει το τσάι, τα σύννεφα που πυκνώνουν στον ορίζοντα) -το ελάχιστο που υψώνεται σε ένα νέο νόημα ζωής.

[Και πριν προλάβω να το πιάσω τι ακριβώς ήταν αυτή η θλίψη κάτω από τα ασυγκράτητα γέλια, ο Όουεν τίναξε τα χέρια του ψηλά και φώναξε, κι εγώ σήκωσα το βλέμμα στον ουρανό, κι αυτό που το είχα περάσει για πράσινο σύννεφο άρχισε ξαφνικά να κομματιάζεται και να σκορπάει, να ξανοίγει και να διαλύεται και να γίνεται όλο και πιο φωτεινό, ώσπου έγινε ένας ανεμοστρόβιλος μεγάλος που σκέπασε τον ουρανό, πολύχρωμος, λαμπερός, πανέμορφος. «Τι είναι αυτό πάλι;» ψιθύρισα, κι ο Όουεν φωνάζοντας μου απάντησε «το βόρειο σέλας, είναι το βόρειο σέλας, δεν το πιστεύω!» και γείραμε τα κεφάλια μας πίσω και κοιτάξαμε το βόρειο σέλας, σωματίδια ύλης εκσφενδονισμένα στο άπειρο, αναρίθμητα καυτά ηλεκτρόνια, αστέρια που είχαν εκραγεί, μακάρι να ήξερα τι ήταν, κι ο Όουεν με ρώτησε λαχανιασμένος «είσαι ευτυχισμένη τώρα;», κι εγώ είπα «πολύ».]


Οι πρωταγωνιστές της σκηνής δεν είναι ζευγάρι (ώστε να στήνεται μια τυπική ρομαντική σκηνή) αλλά φίλοι, ο δε λόγος της ευτυχίας της κοπέλας συνδέεται με την ερωτική εισβολή ενός αγνώστου στην ακίνητη καθημερινότητά της, εκεί μακριά στο ξεχασμένο Τρόμσε της Νορβηγίας όπου ο παγωμένος αέρας σφυρίζει γύρω από το φάρο και τα αυτοκίνητα κυκλοφορούν με αναμμένα φώτα από το μεσημέρι.

Some enchated evening
You may see a stranger
You may see a stranger
Across a crowded room.


(από το μότο της εισαγωγής)



Είναι πάντα λεπτές οι διαφορές που κάνουν ένα κείμενο να ξεχωρίζει.

Συνέντευξη της Χέρμαν από το logotexnia.net.
Παλιότερη κριτική του βιβλίου από τη Σοφία Νικολαΐδου.

9 Comments:

At 8:36 PM, Anonymous Anonymous said...

πολύ ωραία.

σ'ευχαριστώ Thas

 
At 9:37 PM, Blogger dianathenes said...

Νομίζω έχετε γράψει εδώ, ένα ποστ σαν τα κείμενα που περιγράφετε...παρηγορητικά μουρμουρίζετε :)

 
At 9:46 PM, Blogger Alpha said...

πολύ ωραία

σ ευχαριστώ κι εγώ thas

 
At 11:01 PM, Blogger vulaki said...

Την ίδια παρηγορητική αίσθηση που περιγράφεις ένιωσα με το "Ολομόναχοι μαζί" του Κιμ Κι ντουκ. Ούτως ή άλλως, είναι ξεχωριστός στο να κάνει τη σιωπή δράση. Σκέφτομαι εδώ και καιρό αυτό ακριβώς που λες, μια ταινία-καταφύγιο.

 
At 3:14 PM, Anonymous Anonymous said...

Ενθουσιάστηκα τόσο πολύ με την περιγραφή του βιβλίου, που, ύστερα από κάποια τρεχάματα στο κέντρο πήγα γραμμή για να το βρω. Για να ανακαλύψω ότι θυμόμουν μόνο την "αίσθηση" του βιβλίου. Ούτε συγγραφέα, ούτε τίτλο, ούτε εκδόσεις - blank! Όπως όταν θυμάσαι το πρόσωπο ενός ανθρώπου, και ποιος είναι, αλλά το όνομά του δεν θα σου έρθει ποτέ (ή τουλάχιστον όχι τη στιγμή που πρέπει) όσο κι αν στίβεις το μυαλό σου. Τέλος πάντων, μέρα του θεού είναι κι αύριο..
Thank you, thank you, και πάλι.

 
At 6:40 PM, Blogger thas said...

Ωχ! Ελπίζω να μην σε απογοητεύσω. Ξέρεις, στην προσπάθειά μας να πείσουμε για τη συγκίνησή μας γινόμαστε ποιητικότεροι του ποιητή. Θέλει προσοχή. Όσες φορές πάμε σταλμένοι ανεβάζουμε τις προσδοκίες- καλύτερα μην περιμένεις πολλά ώστε αν βρεις κάτι που να σ' αρέσει, να το ευχαριστηθείς. (thx a lot)

xilaren και mosaic ανταποδίδουμε τις ευχαριστίες ολοθέρμως.

dianathenes με κολακεύετε τα μάλα.

vulaki δεν το έχω δει ακόμα, έμεινα στην άνοιξη... κλπ. Αν όμως σκέφτεσαι ήδη μια ταινία καταφύγιο σημαίνει ότι πάει πια το μικρό vulaki, πέταξε. (μόλις μέσα σε ένα καλοκαίρι- άντε και σε μισό φθινόπωρο!)Βρε βρε πώς περνάει ο χρόνος...

 
At 8:16 PM, Anonymous Anonymous said...

Εγώ για να σου πω την αλήθεια δεν το πιστεύω καθόλου ότι θα απογοητευτώ. Την ίδια αίσθηση είχα και για τα "Οπωροφόρα" που μας έλεγες παλιότερα και δεν έκανα λάθος. Είναι απίστευτο βιβλίο.
(Αλλα, εντάξει, κι αν απογοητευτώ δεν θα σε θεωρήσω υπεύθυνο..:-)))

 
At 2:29 AM, Blogger Provato said...

αχ παναγιά μου οι συνειρμοί σου...


αυτοί οι συνειρμοί σου... θα με σημαδέψουν για μία ζωή...


να το ξέρεις.


μπεεεε μπεεε μπεε όπως πάντα

 
At 1:36 PM, Blogger thas said...

Ωραία η φωτό σου σημαδεμένε. Καλό σαββατοκύριακο- έχεις και τόσα dvd να δεις.

...γέλασα με το ποστίδιο στο videoclub. :-)

 

Post a Comment

<< Home