Ανάμεσα σε δύο κόσμους

Δεν έχω, πραγματικά, γνώμη για τα έργα και τις ημέρες του ανθρώπου. Κοιτάζοντας όμως το πρόσωπο, συγκινούμαι, μέρες τώρα, από το βλέμμα του που στερεώνεται μπροστά κάπως μελαγχολικά αλλά δίχως αποχρώσεις ή σκιές , χωρίς δεύτερα και τρίτα επίπεδα ανάγνωσης, χωρίς Φρόυντ και Γάλλους, μόνο με καθαρή πίστη-εμπιστοσύνη στις αξίες που υπηρέτησε, συν κάποια τρυφερότητα που πρόσθεσαν τα χρόνια. Ο λόγος του, όσο τον θυμάμαι, ανακαλούσε την εποχή μιας άλλης καθαρότητας, εποχή που οι ιδέες ήταν αντικείμενα χειροπιαστά, σαν το μαχαίρι πάνω στο τραπέζι. Τον φαντάζομαι σε ένα τέτοιο ξύλινο τραπέζι στο βουνό να κόβει ένα λάχανο στα τέσσερα, ύστερα στα οχτώ και να το μοιράζει στους συντρόφους. Μετά να πίνουν όλοι μαζί για να τους κάψει η ρακή, συγκινημένοι από το κοινό τους όραμα.

Η δική μου εποχή ήταν το ακριβώς αντίθετο. Καμιά σκέψη δεν είχε διάρκεια, κανένας αγώνας δεν ήταν εξαρχής δικαιωμένος, κανένας φόβος δεν ήταν για πέταμα. Στη μεταπολίτευση, η οργανωμένη κομματική δράση είχε ήδη συκοφαντηθεί από τις γελοιότητες της ανθρώπινης ματαιοδοξίας που προηγήθηκαν. Επειγόμασταν να συναντήσουμε τον βαθύτερό μας εαυτό που δεν εκφραζόταν στη σχηματοποίηση και απλοποίηση που προϋποθέτει κάθε πολιτική στράτευση- όχι πάντως χωρίς τύψεις για την αριστοκρατική μας συμπεριφορά. Πολύ γρήγορα καταλάβαμε ότι δεν ξέρουμε ούτε τι ακριβώς θέλουμε ούτε πού θα το βρούμε. Έτσι μείναμε μετέωροι, δίβουλοι, και δίψυχοι, διαρκώς έφηβοι σε έναν κόσμο ενηλίκων που μας ρωτούσε πιεστικά το γνωστό: «εσύ δηλαδή, σύντροφε, τι προτείνεις;» Θεωρούσαμε εαυτούς, πάντως, από την εδώ πλευρά.

Η αλήθεια είναι ότι δεν είχαμε να προτείνουμε πολλά πράγματα. Ίσως η στάση μας να υπερασπιζόταν, αδύναμα και με τον τρόπο της, τις απάτητες παραλίες της (τότε) Σερίφου, τη «γραμματική της ζωής» του αντιψυχίατρου Κούπερ και τα συνθήματα του Μάη (κυρίως λόγω της καταπιεσμένης μας libido). Όπως και να το δεις, κάπως φτωχός εξοπλισμός απέναντι στην ιδέα της στράτευσης στον αγώνα τον καλόν. (τελικά ίσως να ήταν απλώς ένα ζήτημα αισθητικής: απεχθανόμασταν τις ταβέρνες με τις κιθάρες και τα αντάρτικα- προτιμούσαμε την air-guitar μπροστά στους καθρέφτες)

Κοίτα όμως ένα παράξενο πράγμα. Ενώ ο μαρξισμός-λενινισμός, αυτή η εμβληματική ιδεολογία που χαρακτήρισε τον εικοστό αιώνα και μνημονεύεται στη διαθήκη του δυνατού και εν τέλει ταπεινού αυτού ανθρώπου αρχίζει να ξεθωριάζει με ταχύτητα, εκείνο «το να φραχτεί ο τάφος για να μην με ξεχώσουν τα αγρίμια» σαρώνει τις φλυαρίες των –ισμών και επιβάλλεται με την ανθρώπινη αλήθεια του. Κι εκείνο το «δεν θεωρώ σοβαρό να αφήσω πολιτικές ορμήνειες» πέρα από τη σοφία του, αφήνει, νομίζω, να διαφανεί και η ρωγμή, το ράγισμα των βεβαιοτήτων στο ιδεολογικό-ερμηνευτικό σχήμα ζωής που υπηρέτησε με τιμιότητα και συνέπεια τόσα χρόνια.

Άλλωστε, από πού να αντλήσει σήμερα βεβαιότητες και τι «ορμήνειες» να αφήσει σ’ ένα τόσο ρευστό σκηνικό, όπου ανά τριετία, παραλαμβάνεται νέο λεξικό εννοιών του θαυμαστού καινούριου κόσμου μας; (να δούμε πόσα –μετα θα αντέξει αυτό το μετα-μοντέρνο). Και με τι οίηση να προτείνει ένα μοντέλο διαρκούς ανάγνωσης των εποχών που έρχονται, όταν ως σίγουρη και μόνη σταθερά εμφανίζεται πλέον η αστάθεια και αβεβαιότητα;

Στην κηδεία του συναντήθηκαν όλοι, αποχαιρετώντας μαζί με τον άνθρωπο και το ιδιαίτερο ήθος ενός ολόκληρου, παλαιού κόσμου που δύει.
Τον αποχαιρετούμε κι εμείς, με συγκίνηση.