My number one's (παρτ τού)

Συνεχίζουμε σήμερα, ω φίλοι, την καυτή περιδιάβαση (μέρα που είναι) σε διαλεχτά πνεύματα – εκλεκτούς μαραγκούς των λέξεων, που με τα άρθρα τους σε εφημερίδες, υποστηλώνουν κάπως, το σαθρό, πνευματικό μας οικοδόμημα (ένδεια και μαρασμός των ιδεών, ω φίλοι). Δεν είναι ακριβώς στυλίστες, όπως οι προηγούμενοι, αλλά αποτελούν δυνατές, παρήγορες φωνές στον διάχυτο ανορθολογισμό που μας ζώνει, και μάλιστα ως τιμή και καμάρι μας.

Ο Δημοσθένης Κούρτοβικ αποχαιρέτησε πρόσφατα τη στήλη της βιβλιοκριτικής στα Νέα του Σαββάτου, μετά από εννέα συναπτά έτη· στο κέντρο της εφημερίδας εμφανίζεται πλέον μια τρύπα, ένα κενό λόγου το οποίο δεν υποκαθίσταται εύκολα. Να προσπαθήσω να εξηγήσω, πρόχειρα, το γιατί.
Οι επιλογές των προς κρίσιν βιβλίων, ένα ευρύτατο φάσμα κειμένων νεοελληνικής λογοτεχνίας κυρίως, αλλά και φωτογραφικά λευκώματα, ιστορικά ντοκουμέντα, κοινωνιολογικές μελέτες, κλπ, γίνονταν πάντα στη βάση μιας προσωπικής, sui generis οπτικής, που αντιστρατευόταν τη λογική των δημοσίων σχέσεων, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Κατάρτιση, οξυδέρκεια, εμβάθυνση, πλούτος ιδεών. Διαβάζοντας τα κείμενά του, νιώθεις να απαλλάσσεσαι από το βάρος ποικίλων στερεοτύπων που ασυναίσθητα δημιουργούνται σε όλους μας (σαν η σκέψη μας να έχει ανάγκη από στηρίγματα και χειρολαβές) διανοιγόμενος σιγά σιγά σε έναν χώρο ελευθερίας από προκαθορισμούς και ευκολίες. Κι αυτό γιατί η σχεδόν ανεξίθρησκη βιβλιοκριτική του λειτούργησε για εκείνον, πάντα, ως αφορμή μιας ευρύτερης αναρώτησης για την σχέση των εκδοτικών πραγμάτων στην Ελλάδα με τις ιδεολογικοπολιτικές ζυμώσεις και τις συνεχείς αλλαγές που συντελούνται υπογείως στη χώρα μας και τον υπόλοιπο κόσμο. Κορυφαία στιγμή του, το βιβλιαράκι του «ελληνικό hangover» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τη Νεφέλη, όπου και ξεμοντάρονται συστηματικά, πλήθος κατασκευασμένων μύθων της περίφημης «ελληνικότητας»· έχει σημασία ότι το κάνει όχι με το πάθος του νεοφώτιστου αλλά με τη νηφαλιότητα ανθρώπου που βούτηξε πρώτα στα γαλάζια νερά της πατρίδας, χάρηκε το κολύμπι, και, στη σκιά πλέον, μιλάει για την μετατροπή πραγμάτων ζωτικών για την ύπαρξη, σε κλειστά ιδεολογικά σχήματα προς χρήσιν κάθε πικραμένου. Αυτή ακριβώς η απελευθέρωση από ηδονικές αφηγήσεις που μας τροφοδότησαν για χρόνια, δημιουργεί μια νέα χαρά, ένα νέο παιχνίδι: τη διάλυση και την ανασύνθεση του κόσμου από την αρχή, ξανά και ξανά, σαν παιδί! (εδώ και η κριτική του βιβλίου από τον Π.Τατσόπουλο)


Έτυχε να γνωρίσω, (ένα γεια είχαμε, δηλαδή) τον Γιάννη Χάρη, την περίοδο που σπούδαζε βυζαντινή μουσική στον Σίμωνα Καρά- ύστερα έγινε μέλος της χορωδίας του Λ. Αγγελόπουλου. Αργότερα έμαθα ότι έκανε και επιμέλεια στα κείμενα του Ελύτη. (Τι ακριβώς να επιμεληθείς σ’ αυτόν τον ποιητή, παραμένει μυστήριο για μένα). Αυτά έχουν σημασία, γιατί όπως και στην περίπτωση του Κούρτοβικ, δείχνουν άνθρωπο που κινήθηκε με αγάπη και ανυστεροβουλία προς όσα, αργότερα, αντιμετώπισε κριτικά, κυρίως ως μετατόπιση ή παραφθορά του ελεύθερου πνεύματος που τα γέννησε, προς τη στείρα σχηματοποίηση.
Στα Νέα του Σαββάτου κι αυτός, στις εβδομαδιαίες επιφυλλίδες του για τη γλώσσα, που συγκεντρώθηκαν πέρυσι σε τόμο από τον Πόλις με τίτλο: «Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη», προσπάθησε να καταδείξει την τρομοκρατία που ασκεί προς κάθε κατεύθυνση μια κλειστοφοβική, εξουσιαστική χρήση της ελληνικής από τους καθαρολάγνους συν-Πατριώτες (μας), οι οποίοι κραδαίνοντας τον Τζάρτζανο πάνω από τα κεφάλια μας βουτάνε όλο και περισσότερο στην κοινοτοπία και τον παγανισμό. Είναι ένα βιβλίο-υπόδειγμα για το ανοιχτό, φιλελεύθερο πνεύμα του, που αποκαθηλώνει σπαρταριστά, με αφορμή τα υποτιθέμενα λάθη, το ογκώδες ιδεολόγημα που συνοδεύει τη γραμματικοσυντακτική δομή και εκφορά της ελληνικής. Στα 101 κείμενα του βιβλίου, διαλύονται όλες οι γνωστές αλλά και οι ανεπίγνωστες, φοβικές εξαρτήσεις μας από την λεγόμενη «ορθή» χρήση της γλώσσας, καθώς και τα παρατράγουδα που δημιουργεί το γάντζωμα από το κλέος της αρχαιοελληνικής, αυτό το ακλόνητο φετίχ των «υγιώς» σκεπτόμενων νεοελλήνων. (σκεπτομένων, βεβαίως- βεβαίως)
Στη δεύτερη περίοδο των άρθρων του, εστιάζει σε ζητήματα κοινωνίας, τέχνης, πολιτικής και κουλτούρας, δλδ από την τούρτα του Σαββόπουλου ως τα Χριστοδουλικά ανάλεκτα, με την ίδια διεισδυτικότητα και ευθυκρισία, χωρίς να χάνει το χιούμορ του. Στα κείμενά του βρίσκω τη βαθιά συγκίνηση που λέγαμε και πριν, το εφέ δηλαδή που προκύπτει όταν εγκαταλείπεις τις αποσκευές και τον βαρύτιμο εξοπλισμό σου, για τη χαρά του να ταξιδεύεις ελαφρύς κι αδέσμευτος.

*

Θα τελειώσουμε, καλά να είμαστε, με άλλα δύο, λαμπρά, λαμπρότατα τέκνα της εγχωρίου εφημεριδοσυγγραφής. Μετά θα πιάσουμε τους μπλόγκερς, κι έτσι θα βγάλουμε και το 2006, χωρίς να κλείσει το μαγαζάκι βιταμοντέρνα. Για το 2007, ετοιμάζουμε κι εμείς κάτι δωράκια dvd- είναι ανελέητος πια ο πόλεμος που μαίνεται, απ' ό,τι διαβάζω.