Περί τσ τέχνης (I).

Tετράωρο ήταν το Νo direction home του Σκορτσέζε για τον Bob Dylan οπότε είχα χρόνο να σκεφτώ ξανά τα συνηθισμένα. O άνθρωπος δεν αλλάζει: στες ίδιες πόλεις πάντα θα γυρνά και τις ίδιες εμμονές θα αναμοχλεύει. Επομένως μην περιμένετε τίποτα πρωτότυπες συλλήψεις, το ξεκαθαρίζω.

Καταλήγω ότι το μεγαλείο της δεκαετίας του εξήντα – και το λέω σε περίπτωση που δεν μπορούσατε να κοιμηθείτε από την αναρώτηση- δεν βρίσκεται ούτε στην περίφημη αντίστασή της (εξού και η δικαιολογημένη κριτική για την αναποτελεσματικότητά της) ούτε στην στερεοτυπική εικόνα ξεγνοιασιάς, νεότητας και πανσεξουαλισμού που μας έρχεται κάθε τόσο εν είδει καρτ-ποστάλ. Ταυτότητα αυτής της γενιάς, που δυστυχώς δεν κληρονόμησαν οι επόμενες, είναι η ονειροπόληση ως πρακτική της καθημερινότητας. Όχι η ποίηση αλλά η ποιητικότητα. Το ύφος, τα βλέμματα και οι κινήσεις υπερασπίζονται έναν αόρατο κόσμο, εξίσου αληθινό με τον λεγόμενο "πραγματικό". Είναι, ας πούμε, η πρώτη φορά που μια εκστατική εκδοχή του ζην εισάγεται στην καθημερινότητα των ανθρώπων τόσο μαζικά και η διάθεση του φιλοσοφείν μεταδίδεται υπό τύπον επιδημίας, κατά το πνεύμα θρησκευτικού ζηλωτισμού. Να ζήσουμε κοντά στις πηγές. Να ερευνήσουμε τις δυνατότητες και τα όρια σώματος-εγκεφάλου. Να διαμαρτυρηθούμε για την υποδούλωση σε αλλότριους μηχανισμούς. Να χάσουμε τον εαυτό μας και να τον ξαναβρούμε.

Στις συγκεντρώσεις και τις συναυλίες, πάνω από τα κεφάλια όλων υπερίπταται η άλλη ζωή ως πραγματική δυνατότητα, ως συλλογική αξία. Η Ποιητική του Dylan και του δικού μας Σαββόπουλου είναι καθρέφτης αυτής της σπάνιας στιγμής, γι’ αυτό και ανθίζει στο διάστημα που συντελείται η γόνιμη αλληλεπίδραση με το κοινό. Καλλιτεχνικά, και οι δύο παρακμάζουν όταν ξεθωριαζει πια η συλλογική επιθυμία μετασχηματισμού (συλλογική ψευδαίσθηση θα την ονόμαζαν κάποιοι αλλά δεν συμμερίζομαι αυτή την ανέμπνευστη απλοποίηση) και έκαστος τραβάει το δικό του δρόμο. Η δυνατή εικονοποία των στίχων και η ποιητική ρητορική τους δεν χωράει στο παρόν μας, τουλάχιστον με τους όρους που εκφράστηκε τότε. Πώς να αφομοιώσει ο πραγματισμός του σήμερα το λυρισμό και το έπος που μεταδίδει το «δίνω μια τρεχάλα ψηλά απ’ τους λόφους να φτάσω στους μπαχτσέδες και τους ανθρώπους;» Ή την on the road ελευθερία του Like a complete unknown, like a rolling stone…

Οι ίδιοι υποστηρίζουν πως έκαναν απλώς το κέφι τους και τους απασχολούσαν απλά, καθημερινά προβλήματα της ζωής. Φυσικά, πώς αλλιώς. Και στους δυο άλλωστε οι λέξεις, τα ποτάμια των στίχων τους, ανέβλυζαν χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, στήνοντας ένα προσωπικό σύμπαν ακαταμάχητο· αυτό που εξέφρασαν τροφοδοτούνταν σταθερά από τον ίδιο μηχανισμό, από την ίδια μυθοποιητική επεξεργασία του κόσμου.

Η αίσθηση που είχα από τα τραγούδια του Σαββόπουλου τότε, στην ηλικία των14-15 νομίζω ότι παραπέμπει λιγάκι στην έξαψη του έρωτα, στην έλξη ενός δυνατού μαγνήτη που μας τραβά σε έναν κόσμο ιδεωδών, παραμυθένιο, γεμάτον παράξενα όντα.

Σκέφτομαι συγκριτικά πόσο άδεια ήταν τα eighties και τα nineties από αυτή τη θέρμη του συλλογικού.

Και πόσο προβληματικό είναι το παρόν μας όπου οτιδήποτε δεν αναλύεται σε τηλεοπτικούς όρους αντιμετωπίζεται με την συνήθη, κοινότοπη απαξίωση: «τι θέλει να πει ο ποιητής;»

Θα απαντήσω σοβαρά. Ο ποιητής θέλει να πει ότι οι γύφτισσες είναι- βέβαια -τρεις: η μία λέγεται Θοδώρα, η άλλη Σουλτάνα και η τρίτη είναι ο στρατηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης*.

Και αυτό είναι βέβαιον και διασταυρωμένο.

(συνεχίζεται)
----------
*Νίκος Εγγονόπουλος

Τον mac τον απασχόλησε χθες η Έλσα.