vita moderna

kisses, tears & psychodramas

16.4.14

Η τυραννία της άνοιξης


Σχεδόν μια δεκαετία μετά, μου φαίνεται κάπως αλέγκρο και φωτεινό το υφάκι του για σήμερα- έχουν αλλάξει δραματικά τα πράγματα από τότε. Έπεσα, όμως, χθες πάνω σ' αυτή την ανοιξιάτικη συλλογή έργων του Βαν Γκονγκ και τα συνέδεσα στο μυαλό μου. Του έκανα κι ένα μικρό update, να ξεαραχνιάσει.

*
Αφού ξεμπερδέψεις κακήν κακώς με τις ιώσεις και σταθείς ανυποψίαστος στο ανοιχτό παράθυρο, σε περιμένει αυτή. Μοιάζει με απλή εποχή του έτους, αλλά πρόκειται για ολοκληρωμένο σύστημα παραγωγής ιδεολογίας. Η επικράτεια της, αν σε βρει μπόσικο, θα σε γονατίσει.
.


.


.
Ξεκινάει με ένα γλυκό αεράκι που εισβάλλει αθώο, προσθέτοντας νέους πόθους πάνω στους παλιούς για μια ζωή γεμάτη έρωτα, ποίηση και μαργαρίτες. Με τον πρώτο ρεμβασμό σου ενεργοποιείται το πλήρες πακέτο, ήτοι η επιστροφή σε έναν αυθεντικό τρόπο ζωής με μοναδικούς πρωταγωνιστές τον καλύτερό σου εαυτό και τον ιδανικό άλλο, στην αγκαλιά της μαμάς-Φύσης. Αυτή η διαχρονική προπαγάνδα του ρομαντισμού που αξιοποιεί αποτελεσματικά ο κινηματογράφος και η σύγχρονη διαφήμιση, απαιτεί ψυχοβγαλτικά να ζήσεις κι εσύ το προσωπικό σου ρομάντζο. Έχεις ήδη αργήσει. Είναι η ώρα που πρέπει να σαλτάρεις στο τρένο του πάθους- ή τώρα ή ποτέ.
.
Η σκέψη του έρωτα που μας βασανίζει παιδιόθεν, πολλαπλασιάζει ανοιξιάτικα τις επιθέσεις της, επιστρατεύοντας κάθε γνωστό κλισέ, σπέρνοντας κρίσεις πανικού και μελαγχολίας στις άδολες ψυχές. Βοηθάει και ο έμφυτος μελοδραματισμός της φυλής, μια ροπή για υψιπέτεια που μας κληροδοτήθηκε. Βοηθάει και η σημειολογία της ποιητικής μας παράδοσης, από το σολωμικό «έστησε ο έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη» ως το λαϊκότροπο «Απρίλη μου ξανθέ και Μάη μυρωδάτε-καρδιά μου πώς αντέ» που υποδαυλίζει διαρκώς το συναίσθημα. Έτσι γλυκασμένο το ταλαίπωρο σώμα, θα παραδοθεί ανυπεράσπιστο σε όλα αυτά τα αρώματα, τα νυχτολούλουδα, τις πασχαλιές, τα φεγγάρια, τους Επιτάφιους, τη νυχτερινή σιγαλιά, τα φαναράκια, την υμνολογία του «άξιον εστί» που θα το αποτελειώσουν· τέτοιο λυρικό μεγαλείο, τόσος πλούτος πάνω στις πλάτες ενός έρμου αποδέκτη της μακραίωνης παράδοσης του έθνους: εσένα!
.
Ύστερα είναι και οι καμπάνες της μεγάλης Εβδομάδας. Καθημερινά, επίμονα, συστηματικά, απλώνεται στην πόλη το πένθιμο σάουντρακ των ημερών, στήνοντας τον προσωπικό Γολγοθά των μοναχικών καρδιών. Έρημος και μόνος θα αναζητήσεις ένα εκκλησάκι, μια φιλόστοργη αγκαλιά για τη μεγάλη Παρασκευή των δικών σου παθών. Αμ δε! Τίποτα δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται. Αρκεί, αίφνης, ένα φλογερό ζευγάρι που φιλιέται στη μέση του δρόμου, για να απορρυθμίσει τις εύθραυστες ισορροπίες όσων εισέρχονται αμέριμνοι στην ακτίνα του. Προτεραιότητες ανατρέπονται, απωθήσεις ανασύρονται και τελικά στήνεται ένας καθρέφτης να κοιτάξεις. Ποιος είσαι και πού βαδίζεις. Ποια τα ζητούμενα και ποια η γεύση της ζωής.
.


.
Είναι βέβαια και η καλή δουλειά που γίνεται όλο τον χειμώνα στα γυμναστήρια- λίγος πραγματισμός δεν βλάπτει. Το ήδη πελαγωμένο αντρικό φύλο δέχεται τώρα τη συντονισμένη εαρινή επίθεση των κορασίδων, των λυγερών παρθένων, των λυσσικόμων, στιλπνών παιδίσκων (αυτή η γλωσσική κληρονομιά του Εμπειρίκου είναι εμπνευστική), των μαινομένων, δεσποτικών, αθώων, αδυνάμων, ασπαιρουσών, απαστραπτουσών, αεί και εις πάντας τους αιώνας ιδίων γυναικών. Ενδεχομένως να ισχύει και αντίστροφα αλλά δεν έχουμε πρόχειρα τόσα επίθετα- ακόμα και η γλώσσα στην περίπτωση αυτή, μεροληπτεί.
.
Πάντως, άντρας ή γυναίκα, μικρός ή μεγάλος, πλούσιος ή πένης, η Άνοιξη θα δοκιμάσει σκληρά τα έωλα πιστεύω σου, μην έχεις αυταπάτες. Όσο και να απορροφηθείς από το σκάνδαλο μιας χώρας υπό διαρκή σωτηρία και μόνιμη κατάρρευση, δεν γίνεται να ξεχάσεις το βασικό, καθημερινό σκάνδαλο που εκτυλίσσεται παράλληλα: τον μόνο εαυτό σου, παραδομένον στην αγιάτρευτη ανάγκη για έρωτα μέσα στη φαντασμαγορία της άνοιξης. Ας ήξερες, τουλάχιστον, τι απ’ αυτόν τον καταναγκασμό είναι δικό σου κατόρθωμα και τι όχι. Ας ήξερες σε ποιο μυθιστόρημα, σε ποιο θεατρικό έχεις κληθεί να συμμετάσχει και ποιο το τέλος των ηρώων.
.
(Υπερβολές. Κι αυτή η άνοιξη θα είναι περαστική. Ο Απρίλιος είναι άλλωστε ο σκληρότερος μήνας.)
.

(Athens Voice, Μάιος 2005, τευχ.80)

.

(Ολόκληρη η συλλογή εδώ, ευχαριστώ Σταυρούλα)