Πιστοί και άπιστοι
Αν εξαιρέσεις τον Σπύρο Καρατζαφέρη ο οποίος συνοψίζει πάντα το πρόβλημα στα στρινγκ και στο φουσκωμένο παγκάρι (δεν έχει άδικο αλλά πρέπει να διευρύνεται πότε πότε και η επιχειρηματολογία), κάθε προσωπική μαρτυρία και γνώμη που αφορά την πίστη είναι αποδεκτή και χρήσιμη. Όλοι προσπαθούμε να καταλάβουμε. Ακόμα και αυτοί οι έρμοι τηλεαστέρες.
Από τις δύο χθεσινές θαυματουργές εκπομπές, συγκράτησα την εύστοχη παρατήρηση του Θ. Καρακατσάνη ότι η ανάγκη δεν παράγει ήθος. Η διατύπωσή του απαντούσε έμμεσα στην συνήθη εισαγωγική διευκρίνιση όλων των καλεσμένων ότι σέβονται την ανάγκη των ανθρώπων να πιστεύουν. Αν όμως πρόκειται απλώς για ανάγκη και όχι για ελεύθερη προαίρεση, αν ασκείται εσωτερικός καταναγκασμός (εξαιτίας του φόβου του θανάτου) ή εξωτερικός (όπως στην περίπτωση του θαύματος), τότε η περίφημη μετάνοια (ως μεταστροφή του νοός) εκβιάζεται και ο άνθρωπος απλώς «σύρεται» στην πίστη. Προφανώς ο Θεός δεν έχει ανάγκη οπαδών. Αντιθέτως, απ’ όσο ξέρω, η Εκκλησία ευαγγελίζεται την κοινωνία της αγάπης των ελευθέρων προσώπων.
Συνεπώς το θαύμα μπορεί να νοηθεί μόνο ως «σημείο» που σημαίνει και όχι ως ανατροπή της φυσικής τάξης δίκην ζογκλερισμών. Αν κουνιέται το καντήλι και δακρύζει η εικόνα στο σουβλατζίδικο, ο Θεός πρέπει να έχει εξαιρετικά σοβαρούς λόγους για να παραβιάζει τη φυσική τάξη -και την ελευθερία μας- κατ’ αυτόν τον τρόπο. Προσωπικά καταλήγω ότι όταν κάτι θυμίζει θεϊκό εφέ, σίγουρα δεν πρόκειται για θαύμα (που να έχει τουλάχιστον αποδέκτη ανθρώπους σαν εμένα · μπορεί να απευθύνεται σε άλλους αποδέκτες που το προσλαμβάνουν διαφορετικά, θα επανέλθουμε)
Ακόμα περισσότερο, σε μια βαθύτερη πρόσληψη της έννοιας του θείου από τον (ορθόδοξο) Μπερντιάγεφ, ο Θεός δεν είναι καν δύναμη. Δύναμη, λέει, είναι ο χωροφύλακας. Ο Θεός, αντίθετα, στον κόσμο μάλλον υποφέρει παρά κυβερνά. Όσο επιμένουμε, συνεχίζει, να αποδίδουμε στο Θεό τέτοιες ιδιότητες ισχύος ο αθεϊσμός έχει δίκιο. Διότι η αθεΐα αρνείται το Θεό- και καλώς πράττει- στο όνομα του ανθρώπου, της ελευθερίας του και της δημιουργικής του δράσης. (Αλήθεια και αποκάλυψη, εκδ. Δωδώνη, Σελ 150) Μπορούμε τελικά να δεχθούμε ότι ο Θεός είναι μια πραγματικότητα μόνο επειδή αυτό έχει ένα υπαρξιακό νόημα για μας και όχι επειδή υπάρχει ως αντικειμενική παρουσία στον κόσμο. Μιλάμε πάντα (κατά τον Μπερντιάγεφ) για τον Θεό ως πραγματικότητα που αναδύεται εντός μας και αφορά στην επίτευξη ενός ανώτατου ανθρωπισμού- αυτό είναι το θείο στον άνθρωπο και έτερον ουδέν.
Ενδέχεται όμως, για να περάσουμε σε πιο δύσκολα, το θαύμα να μην απευθύνεται σε εμένα που δεν έχω μάτια να το δω αλλά σε άλλα πρόσωπα, αλλιώς φωταγωγημένα. Ο όρος είναι από το κείμενο που διαβάζω στον big fat opinion. Πρέπει να το διαβάσετε κι εσείς για να έχει νόημα η συνέχεια. ΕΔΩ.
Λυπάμαι που το λέω- ελπίζω ότι δεν προσβάλλω τον bfo που το ανέβασε και του οποίου τη διάθεση να αντιστρατεύεται όσα εκείνος θεωρεί "προοδευτικά στερεότυπα" σέβομαι- αλλά ο συντάκτης του κειμένου συνοψίζει (άθελά του μάλλον) το πρόβλημα ενός λόγου που υποτίθεται ότι εδράζεται στην εκκλησιαστική εμπειρία αλλά σπάνια αναφέρεται στην πίστη καταφατικά (ή έστω αποφατικά). Αντίθετα, ως λόγος κινούμενος στην περιφέρεια του ζητήματος και λαλίστατος ως προς τα εθνοπατριωτικά, κατασκευάζει την εικόνα μιας διωκόμενης εκκλησίας στους σύγχρονους καιρούς, συγχέοντας σκόπιμα το καθίδρυμα(και την ιεραρχία του) με το σώμα των πιστών. Πρόκειται για έκπτωση του βιώματος σε ιδεολογία, όπως σημειώνουν οι συνήθεις εισαγωγές στην (ορθόδοξη) πίστη ή αλλιώς, για εκκοσμίκευση της εκκλησίας.
Νομίζω πως δεν είναι ένα καλό κείμενο αυτό του Φαρμάκη, γιατί οι προθέσεις του γίνονται αμέσως φανερές. Υποτίθεται ότι αναφέρεται στη δυνατότητα των προσώπων να βλέπουν το θαύμα αλλά η στόχευση είναι άλλη. Η αναφορά στα φωτοβόλα πρόσωπα γίνεται μόνο για να διεγερθεί το θυμικό του αναγνώστη και να αποδοθούν εξ ανακλάσεως τα χαρακτηριστικά του σκότους στους συνασπισμένους νεοταξικούς. Ο συντάκτης του, συγκροτεί αυθαίρετα τους αντίπαλους στρατούς και υπερασπιζόμενος τα χαρακτηριστικά (πίστη, ευλάβεια, αθωότητα, διάνοιξη) μιας ομάδας σε διωγμό, στήνει αόρατες μάχες για τις οποίες οι ενδιαφερόμενοι δεν έχουν ειδοποιηθεί. Θέλω να πω πως ούτε οι προσκυνητές συμμετέχουν σε καμιά διαδήλωση δικαιωμάτων της πίστης τους ούτε κανένας (τρέμων) νεοταξίτης μηδενιστής θέλει το κακό τους. Η υποτιθέμενη απαγόρευση του θαύματος δια νόμου αποτελεί εφεύρημα και αφηγηματική τεχνική του γράφοντος.
Κατ’ αρχάς ο χωρισμός του πληρώματος σε φωτισμένους πιστούς που έχουν πρόσβαση στο θαύμα (γιατί κυλούν μέσα τους οι χυμοί της ζωής) και σε στεγνωμένους διανοούμενους που κοιτάζουν ανήμποροι (δεν εξαιρεί τον εαυτό του, επίτηδες) αντιστρατεύεται κάθε έννοια εκκλησιαστικού ήθους. (Πόσο μακριά είναι αυτή η εικόνα από την παρήγορη διατύπωση του πρώτου Γιανναρά ότι «δεν υπάρχουν πιστοί και άπιστοι· υπάρχουν εκείνοι που αντιστέκονται στην πίστη τους και εκείνοι που αντιστέκονται στην απιστία τους»- διατύπωση που ενώνει τους πάντες στην κοινή μοίρα της αγωνίας ). Στον καθένα μας άλλωστε συναιρείται το όλον της δημιουργίας κάθε στιγμή, καθώς διατρέχουμε την κλίμακα από την απόλυτη αγριότητα ως την απόλυτη αγιότητα, σε δευτερόλεπτα. Αντίθετα εδώ, όπως και στα περίφημα κηρύγματα του αρχιεπισκόπου, δεν υπάρχει συμπόνοια ή κατανόηση για μια εκδοχή της ζωής χωρίς θεό αλλά μια a priori στερεωμένη εικόνα των ανθρώπων σε σεσωσμένους πιστούς και σε μηδενιστές/ ψευτοδιανοούμενους / Συνασπιστές / Πασόκους / Νεοταξίτες.
Αυτό μου έκανε πάντα μεγάλη εντύπωση. Αν κάποιος νιώθει φωτισμένος από ένα άλλο φως, αν όντως ζει επ’ ελπίδι αναστάσεως, πώς είναι δυνατόν να λοιδωρεί, να μέμφεται εκείνον που δεν τα κατάφερε; Πώς είναι δυνατόν να απασχολείται τόσο συστηματικά με τα έργα και τις ημέρες ενός κόμματος που με δυσκολία μπαίνει στη βουλή; Και εν πάση περιπτώσει αυτοί είναι οι φορείς της Νέας Τάξης στην Ελλάδα; Το συγκλονιστικό 3%, είναι σε θέση να επιβάλει απαγορεύσεις και διωγμούς; Είναι ας πούμε ο talos εκπρόσωπος αυτής της νεοταξ;
Θέλω να το πω και ας ακουστεί φάλτσο ή παράταιρο, μια και το φερε η κουβέντα και πρέπει και να κλείνουμε σιγά σιγά..
Αντιλαμβάνομαι όλη αυτή τη δουλειά που κάνει ο Μιχάλης στο blog του, σαν χριστιανική στάση. Είναι πάντα εκεί, μαχητκός και δημιουργικός, υπερασπιζόμενος τον άνθρωπο και τα δικαιώματά του με τρόπο συγκινητικό και ανυποχώρητο. Το ήθος του δημόσιου λόγου του επιβλήθηκε συν τω χρόνω στη μπλογκόσφαιρα και ο εξαντλητικός τρόπος που χειρίζεται τα θέματά του προσωπικά με συγκινεί. Ο προοδευτισμός δεν είναι μόνο άδειο κέλυφος και μηχανισμός παραγωγής ιδεοληψιών για προσωπική κατανάλωση. Σε αντίθεση με τις κατηγορίες περί μηδενισμού που εκτοξεύονται ανέξοδα, υπάρχει ακόμα μια στάση ζωής που ενδιαφέρεται για τα κοινά χωρίς τη φιλοδοξία των πολιτικών ή την προβολή που δίνουν τα μίντια, υπερασπιζόμενη ένα αξιακό σύστημα με κέντρο τον άνθρωπο και τη διαρκή χειραφέτησή του. Μέχρι να βρεθεί κάτι καλύτερο να την αντικαταστήσει, αυτήν θεωρώ, προσωπικά, σύγχρονη ιεραποστολή και διακονία.
Μακάρι να είχαμε και για αρχιεπίσκοπο τον Γιάννη Αγγελάκα. Με εκπρόσωπο τύπου τον Τζίμη Πανούση. Όχι φυσικά για να σκανδαλιστεί ο λαός, αλλά γιατί κάποιος πρέπει να διαχειριστεί επιτέλους με σοβαρότητα όλο αυτό το πνευματικό υλικό που μας παραδόθηκε.